Od 2022 r. przedsiębiorcy opodatkowani według skali podatkowej albo podatkiem liniowym zapłacą składkę proporcjonalną do dochodu, a opłacający ryczałt od przychodów ewidencjonowanych w wysokości uzależnionej od wielkości uzyskiwanych przychodów.
Działalność gospodarcza opodatkowana według skali i liniowo
W 2022 r. składka na ubezpieczenie zdrowotne dla osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą:
- opodatkowaną według skali podatkowej wyniesie 9% podstawy wymiaru składki (tj. dochodu z działalności gospodarczej),
- opodatkowaną podatkiem liniowym wyniesie 4,9% podstawy wymiaru składki,
- opłacających podatek z kwalifikowanych praw własności intelektualnej (IP Box) wyniesie 4,9% podstawy wymiaru składki.
Przy tym kwota składki nie może być niższa niż 9%:
- minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu 1 stycznia roku składkowego (w 2022 r. to 270,90 zł miesięcznie),
- iloczynu liczby miesięcy w roku składkowym i minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu tego roku składkowego, w przypadku składki obliczanej od rocznej podstawy jej wymiaru (w 2022 r. dla pełnego roku składkowego to 3 250,80 zł).
Rok składkowy to okres od 1 lutego danego roku do 31 stycznia roku następnego.
Podstawa wymiaru składki
Roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne dla osób, które prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowaną według skali, podatkiem liniowym albo podatkiem IP Box – stanowi dochód z działalności gospodarczej ustalony za rok kalendarzowy – jako kwota przychodów minus poniesione koszty uzyskania tych przychodów, dodatkowo pomniejszona o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia: emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe (jeśli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów).
Jeżeli podstawa wymiaru składki, ustalona jako dochód z działalności gospodarczej, będzie niższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia (obowiązująca 1 lutego danego roku składkowego) pomnożona przez 12 miesięcy (w przypadku podlegania ubezpieczeniu przez cały rok składkowy), podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za ten rok składkowy w 2022 r. będzie stanowić kwota 36 120 zł (12 x 3 010).
Przedsiębiorca wpłaca składkę zdrowotną naliczoną od dochodu uzyskanego w miesiącu poprzedzającym miesiąc, za który opłacana jest składka, pomniejszonego o kwotę składek ZUS.
Działalność gospodarcza opodatkowana ryczałtem
Dla przedsiębiorców opodatkowanych ryczałtem miesięczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne będzie stanowić:
- kwotę równą 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, jeśli przychody z działalności osiągnięte od początku roku kalendarzowego, nie przekroczyły kwoty 60 000 zł;
- kwotę równą przeciętnemu miesięcznemu wynagrodzeniu, jeżeli przychody z działalności osiągnięte od początku roku kalendarzowego przekroczyły kwotę 60 000 zł, a nie przekroczyły kwoty 300 000 zł;
- kwotę równą 180% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, jeśli przychody z działalności osiągnięte od początku roku kalendarzowego przekroczyły kwotę 300 000 zł.
Roczną podstawę wymiaru składki dla ryczałtowców stanowi:
- iloczyn liczby miesięcy w roku kalendarzowym i kwoty równej 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa GUS), jeśli osiągnięte przychody z działalności nie przekroczyły w tym okresie kwoty 60 000 zł;
- iloczyn liczby miesięcy w roku kalendarzowym i kwoty równej przeciętnemu miesięcznemu wynagrodzeniu, jeżeli osiągnięte przychody z działalności przekroczyły w tym okresie kwotę 60 000 zł i nie przekroczyły kwoty 300 000 zł;
- iloczyn liczby miesięcy w roku kalendarzowym i kwoty równej 180% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, jeśli osiągnięte przychody z działalności przekroczyły w tym okresie kwotę 300 000 zł.
Zapłacona składka zdrowotna nie będzie podlegała odliczeniu od należnego ryczałtu. Przychody osiągnięte z działalności gospodarczej opodatkowanej ryczałtem (uwzględniane przy ustaleniu podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne) pomniejsza się o kwoty opłaconych składek na ubezpieczenia: emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe.
Jeśli przedsiębiorca przez cały poprzedni rok kalendarzowy prowadził działalność gospodarczą, z której przychody były opodatkowane według skali, podatkiem liniowym, podatkiem IP Box lub ryczałtem – może przy określaniu miesięcznej składki zdrowotnej przyjąć kwotę przychodów uzyskanych w poprzednim roku kalendarzowym, pomniejszoną o kwotę opłaconych w poprzednim roku kalendarzowym składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe (jeśli nie zostały zaliczone do kosztów lub odliczone od dochodu). Tak ustaloną miesięczną podstawę wymiaru składki ubezpieczony stosuje przez cały rok kalendarzowy. Po zakończeniu roku ryczałtowiec ma obowiązek wpłacić różnicę.
Karta podatkowa
Przedsiębiorcy opodatkowani w formie karty będą opłacać składkę zdrowotną w wysokości 9% podstawy wymiaru składki stanowiącej kwotę minimalnego wynagrodzenia w danym roku. W 2022 r. minimalne wynagrodzenie wyniesie 3 010 zł, a kwota składki – 270,90 zł. Zapłacona składka nie będzie podlegała odliczeniu od podatku.
Składka przy kilku działalnościach
Jeśli przedsiębiorca prowadzi więcej niż jedną pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowaną według skali podatkowej, podatkiem liniowym albo IP Box, składka na ubezpieczenie zdrowotne jest opłacana od sumy dochodów.
W przypadku prowadzenia więcej niż jednej pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej ryczałtem, dla ustalenia limitu przychodów warunkujących wysokość składki przyjmuje się sumę przychodów z tych działalności.
Zwrot nadpłaconej składki
Przedsiębiorcy przysługuje zwrot nadpłaconej składki, jeśli suma składek na ubezpieczenie zdrowotne wpłaconych w ciągu roku jest wyższa od rocznej podstawy wymiaru składki zależnej od formy opodatkowania.
