Obowiązek podatkowy wynikający z umowy pożyczki ciąży na biorącym pożyczkę jako podatniku podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC).
Co podlega opodatkowaniu PCC?
Przedmiotem opodatkowania PCC są m.in.:
- umowa pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku;
- zmiany umów pożyczki, jeśli powodują podwyższenie podstawy opodatkowania PCC;
- orzeczenia sądów, w tym też polubownych oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne jak umowa pożyczki (zmiana umowy pożyczki).
Dla opodatkowania PCC w Polsce muszą być spełnione łącznie 2 warunki: miejsce zamieszkania nabywcy –Rzeczpospolita Polska oraz miejsce zawarcia umowy pożyczki – Rzeczpospolita Polska.
Co nie podlega opodatkowaniu PCC?
Opodatkowaniu podatkiem PCC nie podlegają:
- umowy pożyczki w sprawach:
- alimentacyjnych, opieki, kurateli i przysposobienia,
- ubezpieczenia społecznego, ubezpieczenia zdrowotnego, opieki społecznej, ulg określonych, w przepisach szczególnych dla żołnierzy niezawodowych i osób odbywających służbę zastępczą oraz ich rodzin, a także uprawnień dla osób niepełnosprawnych i osób objętych przepisami o szczególnych uprawnieniach dla kombatantów,
- wyboru Prezydenta RP, wyboru do Sejmu, Senatu i organów samorządu terytorialnego oraz referendum,
- powszechnego obowiązku obrony,
- zatrudnienia, świadczeń socjalnych i wynagrodzeń za pracę,
- nauki, szkolnictwa i oświaty pozaszkolnej oraz zdrowia,
- podlegających przepisom o gospodarce nieruchomościami lub przepisom o autostradach płatnych,
- podlegających przepisom o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych,
- podlegających przepisom o szczególnych zasadach odbudowy, remontów i rozbiórek obiektów budowlanych zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku działania żywiołu.
- umowy pożyczki:
- w zakresie, w jakim są opodatkowane podatkiem od towarów i usług,
- jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona z podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej czynności.
Zwolnienie od PCC
Podmiotowo zwolnieniem od podatku PCC są objęte np. organizacje pożytku publicznego, jeżeli dokonają czynności cywilnoprawnych wyłącznie w związku z nieodpłatną działalnością pożytku publicznego w rozumieniu przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Zwolnienie przedmiotowe pożyczek
Zwolnieniem przedmiotowym objęte są pożyczki:
- udzielane przez przedsiębiorców niemających na terytorium Polski siedziby lub zarządu, prowadzących działalność w zakresie kredytowania oraz udzielania pożyczek,
- udzielone w formie pieniężnej na podstawie umowy między osobami z I grupy podatkowej (tj. małżonka, zstępnych – dzieci, wnuki, prawnuki itd., wstępnych – rodziców, dziadków, pradziadków itd., pasierba, rodzeństwo, ojczyma, macochę) w wysokości przekraczającej obecnie kwotę 9.637 zł pod następującymi warunkami:
- złożenia deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych właściwemu organowi podatkowemu w terminie 14 dni od daty dokonania czynności, z wyłączeniem przypadku, gdy umowa została zawarta w formie aktu notarialnego,
- udokumentowania otrzymania przez biorącego pożyczkę pieniędzy na jego rachunek płatniczy albo na jego inny rachunek w banku lub w prowadzonym przez SKOK lub przekazem pocztowym.
- na podstawie umowy zawartej między innymi podmiotami niż osoby, wymienione powyżej do łącznej wysokości nieprzekraczającej kwoty 5.000 zł od jednego podmiotu i 25.000 zł od wielu podmiotów – w okresach 3 kolejnych lat kalendarzowych począwszy od 1 stycznia 2009 r.
- udzielane z kas lub funduszów zakładowych, funduszów związków zawodowych, pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych, SKOK, koleżeńskich kas oszczędnościowo-pożyczkowych działających w wojsku oraz z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,
- udzielane z utworzonych w drodze ustawy innych funduszów celowych,
- udzielane przez wspólnika (akcjonariusza ) spółce kapitałowej.
Stawka podatku PPC
Co do zasady z tytułu zawartej umowy pożyczki stawka podatku wynosi 2%.
Jednak w sytuacji, gdy przed organem podatkowym w toku czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, postępowania podatkowego lub kontroli celno-skarbowej:
- podatnik powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki albo jej zmiany, a należny podatek od tej czynności nie został zapłacony;
- biorący pożyczkę w formie pieniężnej na podstawie umowy zawartej między osobami z kręgu najbliższej rodziny (z I grupy podatkowej) w przypadku, gdy powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki, a nie spełnił warunku udokumentowania otrzymania pieniędzy na rachunek bankowy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym
– stawka podatku wynosi 20%.
Podstawa opodatkowania umowy pożyczki
Podstawę opodatkowania z tytułu zawarcia umowy pożyczki stanowi kwota (jeśli przedmiotem pożyczki są pieniądze) lub wartość pożyczki (gdy przedmiotem pożyczki są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku), a w razie zawarcia umowy określającej, że wypłata środków pieniężnych nastąpi niejednokrotnie i ich suma nie jest znana w chwili zawarcia umowy – kwota każdorazowej wypłaty środków pieniężnych.
Chwila powstania obowiązku podatkowego PPC
Obowiązek podatkowy z tytułu umowy pożyczki powstaje z chwilą:
- dokonania czynności cywilnoprawnej – zawarcia umowy, zmiany umowy, jeżeli powoduje podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych;
- każdorazowej wypłaty środków pieniężnych, jeżeli umowa pożyczki określa, że wypłata środków pieniężnych nastąpi niejednokrotnie i ich suma nie jest znana w chwili zawarcia umowy;
- uprawomocnienia się orzeczenia sądu, doręczenia wyroku sądu polubownego lub zawarcia ugody,
- powołania się przez podatnika na fakt zawarcia umowy pożyczki – jeśli podatnik nie złożył deklaracji w sprawie PCC w terminie 5 lat od końca roku, w którym upłynął termin płatności podatku, a następnie powołuje się przed organem podatkowym na fakt dokonania tej czynności.
Podatnik powinien rozliczyć się z PCC w ciągu 14 dni, chyba że podatek pobrał notariusz
